Met enkele drastische ingrepen heeft de ECB de rust op de financiële markten doen terugkeren. De begrotingstekorten en de staatsschulden zijn daardoor echter niet verdwenen. Een obligatiebelegger doet er goed aan om hiermee rekening te houden bij de bepaling van zijn strategie. Wat zijn interessante fondsen?
Door: Steven Faber/Erwin Deseyn, CapitalatWork
Het interessante aan crises is dat ze ons steeds nieuwe inzichten verschaffen. ‘Dankzij’ de bankencrisis van 2008 ontdekten we bijv. collectief dat de banken eigenlijk veel te weinig kapitaal hadden in verhouding tot hun balanstotaal. Vandaag situeert de kern van het probleem zich in de eerste plaats bij de verslechterde staatsfinanciën in de westerse wereld. Het redden van vele banken en de daaropvolgende economische crisis heeft het begrotingstekort in bijna alle Europese landen fors doen stijgen. De aandacht wordt vandaag dan ook sterk getrokken op die deficitaire budgetten en de fors oplopende staatsschulden. Oplopende staatsschulden zijn echter slechts het eerste gedeelte van een drietrapsraket. Die drietrapsraket is een omschrijving voor de schuldenberg waar we als land, als gemeenschap, voor staan. Eigenlijk spreken we beter van een vulkaan want de situatie mogen we gerust explosief noemen.
Staatsschulden
De eerste trap betreft de staatsschulden. Een recente studie van het IMF berekent in detail de evolutie van de staatsschulden vanaf 2007 (het laatste jaar voor de crisis) tot 2014, uitgedrukt in een percentage ten opzichte van het bruto nationaal product van een land. Terwijl de gemiddelde staatsschuld voor de geïndustrialiseerde wereld (Eurozone, UK en Japan) gemiddeld 60% bedroeg voor de crisis, loopt dit zonder uitzondering tegen 2014 verder op tot een schuldgraad van 100%. Zo zal de staatsschuld van een land als België waarschijnlijk vrij snel terug oplopen tot misschien wel 300 miljard euro, en dat is ongeveer evenveel als ons bnp. Een schuldgraad van 100% betekent een forse verslechtering en is een onvermijdelijk gevolg van de huidige grote budgettaire tekorten.
Opmerkelijk in dit verband is het feit dat de staatsschulden van opkomende landen zoals Brazilië, China en India niet alleen vandaag veel lager zijn, maar dat die bovendien niet gaan stijgen door deze in essentie westerse crisis. In de rest van de wereld is er simpelweg veel minder schuld. Zowel het gigantische steunplan van begin mei als de drastische beslissing van de ECB om actief in de obligatiemarkten te interveniëren, hebben de kalmte op de financiële markten even doen terugkeren. De begrotingstekorten en de staatsschulden zijn echter niet verdwenen en ook niet kleiner geworden. Vooraleer verder te gaan op wat dat nu allemaal kan betekenen voor de obligatiebelegger is het belangrijk eveneens te wijzen op de tweede en derde trap van de drietrapsraket die de schuldenberg is.
Schuld economische actoren
Een studie van McKinsey van begin dit jaar gaat nog verder, en brengt ook de schuld in kaart van de vier economische actoren. McKinsey berekent de som van de schuld van de overheid, de gezinnen, de bedrijven en de financiële instellingen. Het beeld dat in de studie wordt geschetst, is toch wat angstwekkend. Zo is de schuld in de westerse landen tussen 2000 en 2008 met 50% toegenomen. Maar wat vooral opvalt, is dat alle vier de economische actoren hier evenveel toe bijgedragen hebben. Als u voor de westerse landen de optelsom maakt van de vier schulden, dan haalt de ratio schuld/BNP een niveau van tussen de 300 en de 400%. Dit is enorm. Deze verhouding is de voorbije twintig jaar gewoon verdubbeld. We zitten vandaag de dag dan ook allemaal samen in hetzelfde schuitje.
Beloftes van de overheid
En dan is er nog de derde trap. Die omvat de beloftes van de overheid naar de toekomst toe: de pensioenen en de sociale zekerheid. Die beloftes bedragen nogmaals evenveel als de al bestaande schuldenberg van de vier economische actoren samen. Van een schuldgraad van 400% maken we dus een sprong naar 800%! Dit is een onhoudbare situatie. Over hoe we de schuldenberg moeten afbouwen, zijn de meningen verdeeld. Klassiek bestaan er vier mechanismen:
1. Inflatie: Dit scenario is niet mogelijk door het feit dat er veel te veel schuld op korte termijn is gefinancierd.
2. Default: Schuldherschikkingen lijken alvast in enkele landen onafwendbaar. Denk maar aan Griekenland.
3. Belt tightening: De broekriem aanhalen. Dit wordt de weg die het meest zal worden bewandeld: belastingverhogingen, minder overheidsuitgaven, minder consumptie, schuldenafbouw, langer werken, snoeien in de sociale zekerheid enzovoort.
4. Groei: Schuldenafbouw wordt uiteraard vergemakkelijkt via een sterke economische groei. Het valt evenwel te betwijfelen of de groei, zeker in Europa, de volgende jaren wel zo sterk kan zijn.
Obligatiestrategie
Een verstandige obligatiestrategie moet dan ook rekening houden met het kader dat hierboven wordt geschetst. Dit kader zal immers repercussies hebben op de lange termijn. De volgende vier krachtlijnen zijn belangrijk:
1. Wees voldoende geïnvesteerd buiten de Eurozone.
2. Wees overwogen in bedrijfsobligaties.
3. Kies voor lange looptijden: het is controversieel, maar het is onze overtuiging dat de schuldenafbouw waar we door moeten, deflatoir zal zijn voor de Eurozone. De broekriem die zal worden aangehaald zal bijvoorbeeld eerder lagere lonen dan hogere lonen tot gevolg hebben.
4. Wees selectief, zowel wat betreft bedrijfsobligaties als staatsobligaties.
Topfondsen Bedrijfsobligaties
Hoog | 12,21 | 44,24 | 0,78 | |
– | 10,90 | 27,15 | – | |
Hoog | 14,21 | 20,66 | 7,29 | |
Bovengemiddeld | 5,63 | 17,99 | -0,58 | |
Bovengemiddeld | 5,38 | 17,74 | 2,11 |
