De nog maar nauwelijks positieve rentetarieven van centrale banken hebben tijdelijk de aandelenkoersen en andere prijzen van risicovolle activa ondersteund, maar het zal nog meerdere jaren duren voordat de conjunctuur en de koersen van activa weer zullen pieken. Het beleid van de centrale banken heeft niet geleid tot reparatie van de balansen in de private sector en een terugkeer naar normale groei, omdat de tarieven van de ruime geldhoeveelheid en de kredietverlening tot dusver niet zijn verhoogd naar niveaus die ook maar in de buurt liggen van de niveaus van vóór de crisis.
Verschil in beleid
In de komende twee jaar zal een duidelijk verschil te zien zijn tussen het monetair beleid van de centrale banken van de VS en het VK enerzijds en die van Japan en de eurozone anderzijds. Terwijl de Federal Reserve en de Bank of England in 2015 waarschijnlijk allebei de rente zullen verhogen, zullen de Europese Centrale Bank en de centrale bank van Japan doorgaan met het aankopen van activa en de rente dicht bij nul houden. Een sterkere dollar zal daarvan een van de gevolgen zijn. Maar, we moeten zorgvuldig onderscheid maken tussen stijgende rentes als gevolg van normaliserende economieën en stijgende rentes als gevolg van krap monetair beleid. Als commerciële banken hun kredietverlening sneller zullen uitbreiden, zullen de stijgende rentes niet tot verkrapping van de geldhoeveelheid leiden.
Waarom ondermaats
Een van de symptomen van het ondermaatse presteren van de wereldeconomie is de stagnatie van de wereldhandel in de afgelopen vijf jaar. Hoewel dit in de eerste plaats een weerspiegeling was van de zwakke binnenlandse vraag in de VS en Europa, had het ook ernstige consequenties voor op export draaiende economieën in de opkomende wereld, met name China. Gezien de aanhoudend lage nominale bbp-groei in de meeste grote economieën verwacht ik voor 2015 niet meer dan een langzame verbetering.
Na verschillende jaren van teleurstellende prestaties vertoont de groei in de VS nu eindelijk tekenen van een terugkeer naar een niveau dat in de buurt van 3% ligt. Na de terugval aan het begin van het jaar, die voornamelijk kon worden toegeschreven aan de slechte weersomstandigheden, en de recente terugkeer naar een normaler groeipad, zal de Amerikaanse economie in 2014 met 2,3% zal groeien, waarbij de inflatie lager zal uitvallen dan de verwachte 1,8%. Omdat de arbeidsmarkt en de loonstijgingen zwak blijven, verwacht ik dat een renteverhoging tot medio 2015 op zich zal laten wachten.
Geen versnelling
Bij het uitblijven van een significante acceleratie van de ruime geldhoeveelheid of een soepeler begrotingsbeleid is de enige hoop voor hogere groei in de eurozone een substantieel zwakkere munt. Het herstel is op zijn best broos en hobbelig te noemen, en gegeven de zwakheid van het financiële systeem blijft het zeer kwetsbaar voor deflatie of een schok die de reële kant van de economie treft, zoals een escalatie van het conflict in Oekraïne of door Rusland opgelegde beperkingen aan de olie- en gasleveringen aan Europa. De zienswijze van de ECB dat herstel nabij is, is een luchtspiegeling gebleken. Ik voorzie voor 2014 een groei van 0,7%, terwijl de consumentenprijzen steeds dichter bij het deflatiescenario komen te liggen.
Het goede nieuws is dat er nog diverse jaren sprake zal zijn van overcapaciteit
Ondertussen blijft het herstel in de VK sterk, hoewel er tekenen van een afkoeling in de Londense huizenmarkt zichtbaar zijn en reële loonstijgingen er tot nu toe niet inzitten. Vooruitkijkend is het onwaarschijnlijk dat het tempo van de economische groei in het VK nog veel zal toenemen. De groei kan worden gehandhaafd op een niveau dichtbij 3,0%. Voor 2014 denk ik aan een BBP-groei van 3,1% en een inflatie van 1,7%.
En Japan
In Japan kwam de opleving van 2013 en begin 2014, die was te danken aan de “Abenomics”, in het tweede kwartaal abrupt tot stilstand als gevolg van de verhoging van de btw in april. Het effect van een belastingverhoging van 3% in een economie met een lage groei, zoals die van Japan, zal niet van tijdelijke aard zijn. Behalve de verslechtering van het handelstekort en de lopende rekening blijft ook het onvermogen van de regering om structurele hervormingen door te voeren als een rem op de groei werken. Voor 2014 verwacht ik een reële bbp-groei van 0,7% en een inflatie van 2,8%, maar de inflatie zal dalen tot onder de 2% na de tijdelijke, door de belastingverhoging veroorzaakte stijging van 2014-2015.
Tegenvaller China
In China blijven de prognoses voor de private groei verslechteren nu de uitvoer tegenvalt en de investeringen in vast kapitaal een vertraging laten zien, ofschoon de regering heeft geprobeerd de economie te ondersteunen met bescheiden fine-tuningsmaatregelen. Ik verwacht dat de officiële reële BBP-groei van China zal blijven afnemen in de richting van 7% ultimo het jaar, met een gemiddelde van 7,2% voor heel 2014, terwijl de CPI-inflatie over het hele jaar op 2,5% zal uitkomen.
Alles overziende word ik bevestigd in mijn eerdere prognoses van ondermaatse economische groei en lager dan verwachte inflatie, met name in de ontwikkelde wereld, omdat de te ver uitgerekte balansen in de ontwikkelde wereld zowel de bestedingen van huishoudens als de kredietverlening en het scheppen van geld door de financiële sector afremmen, waardoor de bbp-groei laag zal blijven. Het goede nieuws is dat er nog diverse jaren sprake zal zijn van overcapaciteit, waardoor de inflatie laag zal blijven en de conjunctuurstijging langer dan normaal zal duren.