Doe effe normaal en overdrijf niet. Daar komt de kritiek van economen die het geklaag over de negatieve spaarrentes onterecht vinden, kort samengevat op neer. Negatieve spaarrentes!? Jazeker. Ik heb het over de echte spaarrente, wat economen ook wel de reële spaarrente noemen. Die is gelijk aan de spaarrente die de spaarder op zijn bankafschrijft ziet – thans vaak 0,01 procent – verminderd met de inflatie. In november stegen de prijzen met 2,6 procent dus de echte spaarrente bedraagt -2,59 procent. Aangezien de geldontwaarding in Nederland en daarbuiten al enige tijd boven de spaarrente ligt, is die echte spaarrente al langere tijd negatief. En – en dat is het punt van de critici over het geklaag over de negatieve spaarrente – het is niets bijzonders.
Zo kwam ik de laatste tijd de onderstaande grafiek vaak tegen. Daarin is de hoogte van de echte spaarrente voor Duitsland weergegeven sinds 1967. Inderdaad, dat die rente negatief is, dat kwam eerder al voor, bijvoorbeeld in de jaren zeventig, tussen 1991 en 1993 en in 2001 en 2002.
Maar….de monetair-economische historicus in mij sloeg direct alarm bij het zien van de bovenstaande grafiek. Het is alsof je naar een 3D plaatje eerst zonder en daarna mét een 3D-bril kijkt: met de 3D-bril op zie je ineens dingen die zonder bril onzichtbaar waren! Het heeft niets met de oranje en dan blauwe kleur van de lijn in de grafiek te maken , dat is gewoon het onderscheid tussen het tijdperk voor de euro en na de komst van de euro. Nee, het heeft te maken met de bron van de negatieve echte spaarrente.
Zoals ik al aangaf, is de echte spaarrente gelijk aan de nominale spaarrente verminderd met de inflatie. De nominale spaarrente wordt sterk bepaald door de centrale bank.
In de jaren zeventig was de echte spaarrente langdurig negatief omdat de inflatie te hoog was. Dit was overigens bepaald geen Duits fenomeen: in andere landen speelde zich hetzelfde inflatiedrama af. Begin jaren negentig was de oorzaak van de negatieve echte spaarrente gelijk: te hoge inflatie, toen door de Duitse eenwording. In 2001 en 2002 piekte de inflatie door deels door de invoering van de euro.
Het punt is dat de negatieve echte spaarrente in het verleden altijd werd veroorzaakt door de ontwikkelingen op de markt, in dit geval te hoge inflatie. Dat is een groot verschil tussen die voorvallen en het heden; de negatieve echte spaarrente anno 2019 wordt veroorzaakt doordat de centrale bank de nominale spaarrente naar 0 procent heeft gedrukt. Dat is waarom de echte spaarrente negatief is ondanks het feit dat de inflatie historisch laag is, zeker vergeleken met de jaren zeventig. Anders gezegd: waar de negatieve echte spaarrente in het verleden door marktomstandigheden kwam, is die nu kunstmatig.
Daar komt nog bij dat de spaarder anno 2019 in een ongunstiger positie verkeert dat zijn hobbygenoot in de jaren zeventig, begin jaren negentig of aan het begin van dit millennium.
Toen de spaarrente in het verleden langdurig negatief was, had de spaarder altijd wel een veilige uitwijkmogelijkheid: staatsobligaties. In Duitsland kon hij tussen 7 en 8 procent per jaar krijgen op tienjarig Duits schatkistpapier in de jaren zeventig. Tussen 1991 en 1993 idem. In 1997 was dat ruim 5 procent en in 2001 en 2002 ongeveer 4,75 procent. Op het moment betáál je de Duitse staat nog zo’n 0,3 procent rente om geld te mogen lenen aan Berlijn.
Hoewel de negatieve echte spaarrente dus op het eerste gezicht niets vreemds of ergs is, blijkt dat heel anders te zijn met een monetair-historische 3D-bril op. Inderdaad, doe effe normaal.
Anderen bekeken ook:
- Exit Draghi met een waarschuwing en subtiele sneer naar Duitsland
- De Lagardeput is nu al een feit
- Lagarde luidt tijdperk nulrentoceen in