In het bankwezen heb je een centrale bank als kredietverstrekker in laatste instantie (‘lender of last resort’). Als de nood aan de man is, kan deze aan op zich solvabele banken onbeperkt krediet verschaffen tegen onderpand en -al wordt dat wel eens vergeten – tegen een extra hoge (boete- ) rente. Zo hou je het financieel systeem in tijden van paniek overeind.
Voor de wereldeconomie werd wel gekscherend opgemerkt dat de Amerikaanse consument iets gelijksoortigs was, namelijk de consument in laatste instantie (‘consumer of last resort’). Anders geformuleerd, je kon altijd op de Amerikaanse consument rekenen om als locomotief van de wereldeconomie te fungeren. Ook op het kwantitatief minder belangrijke China kon je rekenen dat in elk geval op papier jaar-in-jaar uit gestaag doorgroeide tijdens een geweldige inhaalslag. Je kon uiteraard minder op de traditioneel export georiënteerde Duitse en Japanse economieën aan. De Duitse consument is ingetogen en de periferie werd kort gehouden in een poging om de schuldenopbouw in te tomen.
Opvallend is nu dat de rollen tussen de Verenigde Staten en de Eurozone lijken te zijn omgekeerd. De Eurozone groeide harder dan de Amerikaanse in het eerste kwartaal en voor de Verenigde Staten lijkt de twijfel over de groei toe te nemen, maar in de Eurozone blijft de stemming top. De Chinese autoriteiten lijken hun beleid om de economie maar aan te blijven zwengelen om te gooien omdat schuldratio’s in een onhoudbaar hoog tempo oplopen. Voor de Eurozone kunnen we gaan dromen van een groei boven de 2.0% voor dit jaar. Maar kan de Eurozone eigenlijk wel op eigen kracht doorgroeien als de rest van de wereld het kalmer aan doet? Een vuistregel is toch dat Europa Amerika met een half jaar vertraging volgt?
Er zijn wel wat redenen om optimistisch te zijn voor de Eurozone om economisch gezien op eigen benen te staan. Zo is de nadruk op bezuinigingen verdwenen nu de overheidsfinanciën gemiddeld genomen onder controle zijn (overheidstekort Eurozone 1,5% BBP in 2016). Van de overheid gaat dus niet langer een remmende werking op de economie uit. De werkloosheid daalt gestaag en het consumentenvertrouwen neemt als gevolg hiervan toe. Ook het producentenvertrouwen zit in de lift, al blijft de investeringsbereidheid van het bedrijfsleven nog wat terughoudend. Het monetair beleid blijft zeer ruim al zal de Europese Centrale Bank (ECB) de kraan vanaf september waarschijnlijk langzaam gaan dichtdraaien. Daarmee blijft de ECB de economie aanjagen.
Politieke risico’s zijn beduidend afgenomen door de verkiezing van de liberale en pro-Euro(pese) Emmanuel Macron. Er lijkt zich een deal af te tekenen: aanbodkanthervormingen in Frankrijk (vooral voor de arbeidsmarkt, maar ook een verlaging van de vennootschapsbelasting), tegen grotere slagkracht op Europees niveau wat betreft overheidsfinanciën en -investeringen, wanneer de Duitse verkiezingen achter de rug zijn. Alles wijst op een voortzetting van een grote coalitie onder Merkel. Daarmee zijn de risico’s voor het voorbestaan van de euro in elk geval voorlopig van de baan. Italië blijft een zorgenkind, maar een herziening van het kiesstelsel verkleint de kans op een extremistische regering. Overigens liet Italië in het eerste kwartaal de sterkste groei in zes jaar zien, dus het is wellicht overdreven over de ‘zieke man van Europa’ te spreken. Voor Italië geldt wat ook voor de Eurozone als geheel geldt: meer investeringen zijn wenselijk.
Meer interne dynamiek in de Eurozone maakt deze tot een hoofdmotor van de wereldeconomie. ’t Is even wennen.