Bij het maken van keuzes bij beleggen in grond spelen veel factoren een rol. Zwaarwegend is de visie van overheden op de ontwikkeling van een gemeente of regio. Waar ligt nu de focus? Is de handrem gezet op ruimtelijke plannen? Wil men bestaande unique selling points versterken, of hangt er juist een beleidsomslag in de lucht? Lui achterover leunen kan geen gemeente zich meer permitteren. En solistisch optreden is uit de mode. [mode]
Voorlopig komt er zeker nog geen einde aan de fusiegolf die momenteel gaande is. Als het aan het huidige kabinet had gelegen, zou Nederland over enkele jaren alleen nog maar gemeenten met minstens 100.000 inwoners tellen. In juli vorig jaar werd dit punt na veel ingediende bezwaren uit het herindelingbeleid geschrapt, maar het aantal van 60.000 inwoners wordt voor de middellange termijn toch wel als ondergrens voorzien. Werk aan de winkel dus, want nu haalt Nederland gemiddeld weliswaar de 40.000, maar er zijn ook gemeenten die daar nog ver onder zitten. (Overigens liggen in Europa op dit punt alleen de Denen op ons voor, met een gemiddelde van 56.000 inwoners per gemeente.) Het sleutelwoord in het hele proces van herindeling is ‘bestuurskracht’. Gemeenten moeten fuseren om slagvaardiger en efficiënter te kunnen werken. Dat is een nobel streven; de praktijk blijkt vaak wat weerbarstiger.
Latten met de buren
Er zijn gemeenten in Nederland waar ze bedacht hebben: dat moeten wij ook op een andere manier kunnen bereiken. Zonder toeters en bellen van een fusie van stal te halen, met alle weerstand en prijzige rompslomp die dat ook met zich meebrengt.
Latten met de buren werd de alternatieve insteek. Een van de eerste serieuze initiatieven op dit gebied, in 2008, kwam bij de gemeenten Blaricum, Eemnes en Laren vandaan: de zogenaamde BEL Combinatie. Het complete ambtenarenapparaat van de drie gemeenten werd samengevoegd, terwijl er op bestuurlijk niveau niets veranderde: drie gemeenteraden, drie colleges van burgemeester en wethouders, drie websites. Het bleek te werken, en werd her en der in het land nagevolgd. Veel gemeenten houden het nog wat simpeler en zoeken aansluiting bij elkaar op het gebied van ICT of belastingen. En onder het motto: beter goed gejat dan slecht verzonnen, heeft de gemeente Molenwaard een heel systeem voor documenten, aanvragen en e-mails overgenomen van de gemeente Midden-Drenthe. Saillant detail: Molenwaard ligt in de provincie Zuid-Holland en Midden-Drenthe in… juist. Wie zegt dat ambtenaren niet out of the box kunnen denken? Slim samenwerken dus, en dat kan ook best in wat groter verband. Rondom de grotere steden zijn metropoolregio’s (aan het) ontstaan. Waarin niet alleen de overheden, maar ook het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en kennisinstellingen kunnen participeren. Amsterdam, Rotterdam/Den Haag, Eindhoven, Groningen/Assen, Utrecht, Arnhem/Nijmegen, maar ook Twente en Parkstad Limburg, allemaal met dezelfde missie: de potentie van de regio beter benutten en de leefbaarheid vergroten.
Woningbouw
En zo is de gemeente Ouder-Amstel met Amsterdam in gesprek gegaan over het wederzijds belang van woningbouw en recreatie, en is er in de driehoek Groningen/Leek/Hoogezand-Sappemeer nagedacht over zorgvuldige inpassing van projectontwikkeling in het landschap. Bestuurskracht is niet je ingraven tegen de grote, boze buitenwereld, maar die benutten als een productief netwerk.
Dat ‘samen spelen, samen delen’ heeft, zeker op de langere termijn, ook rechtstreeks invloed op de variatie in de manier waarop grond benut kan worden. Want als gemeenten hun ruimtelijke plannen, van tekentafel tot uitvoering, handig weten te coördineren, dan ontstaat er ruimte voor creativiteit én efficiëntie. En dat biedt kansen aan wie er oog voor heeft, dus ook aan de toekomstige belegger in grond. Maar deze doet er wel goed aan zich gedegen te oriënteren.
Door: Vincent Poorter