Het tij gaat keren

Column | Nog geen reacties

Met negatieve rentes in de grote delen van de Westerse wereld, was het in zekere zin ironisch dat het thema op de jaarlijkse jamboree voor centrale bankiers in het fraaie Jackson Hole dit keer de toekomst van het monetaire beleid was.

Veel toekomst lijkt dat beleid immers op het eerste gezicht niet te hebben. Het monetaire arsenaal is zo’n beetje uitgeput en de effectiviteit meer en meer omstreden. Het lijkt erop dat we hier in elk geval te maken hebben met afnemende meeropbrengsten. Centrale banken zouden natuurlijk nog helikoptergeld in stelling kunnen brengen, maar de inzet van dit wapen – hoewel in theorie zeer wel mogelijk – is omgeven met grote juridische en politieke voetangels en klemmen.

Toch moet je centrale bankiers nooit onderschatten. Zo toverde de Bank of Japan een nieuw konijn uit de hoed. In plaats van een maandelijks vast bedrag aan staatsobligaties op te kopen, verklaarde de president van de centrale bank Harohiko Kuroda doodleuk dat voortaan het niveau van de lange rente bepalend zou worden voor het aankoopbeleid. Voorlopig zou de centrale bank naast de korte rente (-0,1%) ook de lange rente stabiliseren op 0,0%. Het weliswaar zeer bescheiden verschil tussen korte en lange rente is in elk geval prettig voor banken en verzekeraars.

Dit fixeren van de lange rente is overigens eerder vertoond: in de Verenigde Staten tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, een periode waarin de overheid een stevige greep op de financiële markten hield. Voor de eurozone is het niet ondenkbaar dat de Europese Centrale Bank op een gegeven moment de Duitse yieldcurve fixeert. Maar deze strapatsen, hoe interessant ook, zijn geen garantie voor een aantrekkende groei van de economie.

Achterhaalde consensus

Alleen met monetair beleid komen we er niet (meer). Het is dan ook niet verwonderlijk dat de roep om een stimulerend begrotingsbeleid toeneemt. Tot voor kort was de consensus dat een begrotingsbeleid niet kon werken om de economie te stabiliseren. De invoering komt hoogstwaarschijnlijk te laat. In het onwaarschijnlijke geval dat het toch zou lukken, is het mogelijk compleet ineffectief met negatieve bijwerkingen terwijl de hoogste prioriteit zou moeten zijn begrotingsevenwicht op lange termijn. De nadruk zal moeten liggen op het monetaire beleid. De eurozone is helemaal vormgegeven volgens een achterhaalde consensus. Er is geen centrale begrotingsautoriteit, maar wel een centrale monetaire autoriteit. Het begrotingsbeleid is asymmetrisch met de nadruk op krimp en geen regels voor expansie. Van generaals zeggen ze wel dat ze de vorige oorlog proberen te winnen.

Inmiddels geldt een nieuwe visie in beleidskringen bij onder meer de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) en het IMF (Internationaal Monetair Fonds): het begrotingsbeleid speelt een kritische aanvullende rol op het monetaire beleid, en overheidsinvesteringen zijn sowieso te rechtvaardigen wanneer het verwachte rendement belangrijk boven de te betalen rentevoet ligt. Met rentes dichtbij nul maakt dat in beginsel veel mogelijk. Voor Japan en de Verenigde Staten (gegeven de politiek breed gedeelde wens tot meer investeringen in infrastructuur) is in 2017 meer nadruk op een expansief begrotingsbeleid te verwachten. Voor de eurozone geldt dit minder, al zullen de belastingen in Duitsland met het oog op de verkiezingen in de herfst worden verlaagd. Dit zijn redenen niet te somber over de groei in 2017 te zijn en daarmee voor de verwachtingen van aandelenbeurzen.


Deel dit artikel

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Terug naar het columns overzicht

Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie

De cookie-instellingen op deze website zijn ingesteld op 'toestaan cookies om u de beste surfervaring te geven. Als u doorgaat met deze website te gebruiken zonder het wijzigen van uw cookie-instellingen of u klikt op 'Accepteren' hieronder, dan bent u akkoord met deze instellingen.

Sluiten