Beleggers zijn net mensen. Het liefst beleggen ze dicht bij huis en nemen ze niet de tijd om een belegging rustig op de plank te leggen en een aantal jaren af te wachten. Om een beetje tegenwicht te geven, zal ik in deze column ingaan op de langetermijnvooruitzichten van de Emerging Markets en of deze markten nog steeds een interessante belegging zijn.
Als er gesproken wordt over Emerging Markets, dan wordt vaak een aantal begrippen en regio’s door elkaar gebruikt, zoals BRIC, Next11 en Emerging Markets. De term BRIC werd in 2001 bedacht door Jim O’Neill van Goldman Sachs. Hij bedoelde hiermee de landen Brazilië, Rusland, India en China en ging ervan uit dat deze landen de komende jaren een sterke groei zouden doormaken, wat ook is gebleken. In 2005 kwam Goldman Sachs met een nieuwe term: de N11 (N(ext)11). Dit zijn de nieuwe opkomende gebieden, zoals Bangladesh, Indonesië, Nigeria, Filippijnen, Turkije en Vietnam.
Emerging Markets betekent niets anders dan opkomende markten. De BRIC-landen evenals de N11 maken onderdeel uit van de Emerging Markets. De huidige geografische verdeling van de Emerging Markets Index ziet er als volgt uit:
De huidige sectorverdeling van de Emerging Markets Index ziet er als volgt uit:
Historie
Om een mening te kunnen vormen over de toekomst is het raadzaam eerst te kijken naar het verleden. Hieronder vindt u de grafiek van de MSCI Emerging Markets Index gemeten in euro’s. De index begon op 1 januari 1988 met een stand van 76 europunten. De huidige koers is 794 punten, een stijging van bijna 950%. Op jaarbasis komt dit overeen met een rendement van 10,2%.
Rode lijn: langjarig gemiddeld jaarrendement
Om te beoordelen of beleggen in Emerging Markets na deze stijging nog steeds zinvol is, zal ik ingaan op de verwachte economische groei en de risico-opslag.
Macro-economische verwachtingen
Voor de middellange termijn (5 jaar) verwachten de meeste partijen een gemiddelde reële groei van circa 5% voor de Emerging Markets. Dit komt overeen met het historisch gemiddelde. Op lange termijn (10 jaar) verwacht onder andere de EIU (Economist Intelligence Unit) een gemiddelde reële (nominale groei minus de inflatie) groei van 4%.
Om zelf een inschatting te maken over de toekomstige economische reële groei kijk ik naar de groei van de beroepsbevolking en de toename van de arbeidsproductiviteit. Onderstaande grafiek geeft de verwachte bevolkingsgroei weer voor de komende jaren.
Bron: VN en Theodoor Gilissen
Gemiddeld zal, volgens de VN, de bevolking in alle Emerging Markets over een lange periode jaarlijks met 1,3% toenemen. Door de toenemende verstedelijking (ten koste van de weinig productieve landbouwsector), de verdere verbeteringen in het onderwijs en de industrialisatie, zal ook op de lange termijn de arbeidsproductiviteit in de Emerging Markets fors toenemen. Dit zorgt voor een verdere economische groei, die vervolgens weer zorgt voor hogere inkomens en een lagere werkloosheid, hetgeen de economische groei verder stimuleert. Kortom, het bekende vliegwiel. Het IMF gaat ervan uit dat de komende tien jaar de arbeidsproductiviteit in deze landen jaarlijks met 3% zal toenemen. Als we beide percentages bij elkaar optellen, komen we uit op een reële groei van 4,3%. Dit komt ook overeen met de schatting van de EIU.
Risicopremie
Het rendement van aandelen op de lange termijn bestaat uit de reële economische groei plus de risicopremie. De risicopremie is een vergoeding die de belegger eist voor het risico dat hij loopt. Een van de bekendste en meest omvangrijke onderzoeken naar de risicopremie, is het onderzoek van Dimson. Voor een groot aantal landen deed hij onderzoek voor de periode 1900 – 2008. Zo blijkt in Nederland de risicopremie over de laatste 108 jaar 3,1% te zijn. Dit betekent dat een belegger gemiddeld 3,1% bovenop de risicovrije rente heeft verdiend.
Vanwege de lange looptijd ontbreken helaas betrouwbare cijfers van veel Emerging Markets. Over een kortere periode zijn gelukkig wel betrouwbare cijfers te vinden. Uit gegevens van Datastream blijkt dat over de afgelopen vijf jaar de gemiddelde risicopremie 4,8% bedroeg. De Beroepsvereniging van Beleggingsprofessionals houdt rekening met een toekomstige risicopremie van 4% per jaar. Indirect gaat de Beroepsvereniging er dus van uit dat het risico van beleggen in Emerging Markets omlaag gaat. Oftewel, dat in de toekomst meer mensen zullen beleggen in de Emerging Markets, hetgeen uiteraard de koers zal opdrijven en het verdere toekomstig rendement zal verlagen.
Op de lange termijn is het al met al aannemelijk om uit te gaan van een gemiddeld jaarlijks rendement van 8,3% (= 4,3% plus 4%).
Emerging Markets op portefeuilleniveau
Om te beoordelen of een belegging iets toevoegt aan een portefeuille is het raadzaam te kijken naar een drietal zaken: rendement, risico en correlatie. Zoals gezegd ga ik uit van een gemiddeld jaarlijks rendement van ruim 8%. Het risico van een belegging kunnen we meten met behulp van de standaarddeviatie. Hoe hoger dit getal, hoe beweeglijker de index en dus hoe risicovoller. Sinds de start van de Emerging Markets Index bedroeg de jaarlijkse standaarddeviatie ruim 30%. Op basis van dit getal en het historische rendement (10,2% per jaar) kunnen we een schatting maken over de toekomst. Zo is de kans op een negatief rendement na vijf jaar circa 23% en de kans op een negatief rendement na tien jaar circa 15%. Het jaarlijks rendement zal op basis van deze historische gegevens na tien jaar met een 95% waarschijnlijkheid tussen de – 9% en + 29% liggen.
Voor een aandelenportefeuille voegt het toevoegen van aandelen van Emerging Markets uit oogpunt van risicospreiding weinig toe. Uiteraard wel uit oogpunt van een hoger verwacht rendement. Hoewel aandelen van Emerging Markets risicovol zijn en dus ook een hoog verwacht rendement hebben, leidt het opnemen van deze aandelen vooral voor defensievere portefeuilles tot risicoreductie (hoe vreemd dat wellicht ook mag klinken). Zo is de huidige correlatie tussen de Emerging Markets Index en de Europese Obligatie Index 0,27 negatief (groene lijn). Over de afgelopen tien jaar is de gemiddelde correlatie tussen beide 0,27 positief (blauwe lijn).
Zwarte lijn: Koers Emerging Markets Index
Het samenvoegen van beide beleggingen reduceert dus de beweeglijkheid van de portefeuille en hiermee het risico. Dit gaat niet ten koste van het rendement. Integendeel zelfs.
Welk fonds?
Aangezien ik een voorstander van trackers ben, opteer ik waar mogelijk voor de iShares Emerging Markets Hoog Dividend tracker. In tegenstelling tot de gewone Emerging Markets Index belegt deze index alleen in ondernemingen uit de Emerging Markets die een hoog dividend betalen. Dit zijn bijna altijd de meer defensievere ondernemingen. Gegeven de huidige moeilijke economische situatie vind ik dit wel een veilig idee. Tevens belegt deze tracker minder in China. Aangezien de kans op een harde landing in China begint toe te nemen, vind ik dit een pre.
Hieronder vindt u de grafiek van de normale Emerging Markets Index, (rode lijn) de Hoog Dividend Emerging Markets Index (groene lijn) en de AEX (zwarte lijn) gemeten over de afgelopen vijf jaar.
Bron: Reuters
Kortom, soms is het zo gek nog niet om wat verder te kijken dan de AEX.