Zuid-Korea is een van de grote succesverhalen van het moderne tijdperk, met een adembenemende ontwikkeling van extreme armoede aan het einde van de Koreaanse Oorlog naar een welvarend, democratisch en technologisch zeer geavanceerd land. De laatste jaren zijn er echter tekenen opgedoken dat de methodes en structuren die aan de basis lagen van de jaren van indrukwekkende economische vooruitgang minder werkzaam beginnen te worden.
President Park Geun-Hye, de dochter van voormalig president Park Chung Hee, die door veel waarnemers wordt beschouwd als de architect van het huidige systeem, voerde onlangs een serie hervormingen in om de economie nieuw leven in te blazen. Volgens ons is de motor van de Zuid-Koreaanse groei tot nu toe de chaebols geweest, gigantische productieconglomeraten in familiehanden maar met nauwe banden met de staat. Zij zijn erin geslaagd de doorgaans goed opgeleide werkkrachten in te zetten om een dynamische exportmachine te creëren, waarbij de relatief goedkope werknemers in de loop van de tijd geleidelijk technologisch complexere industriële processen te verwerken kregen. Veel chaebols zijn nog steeds succesvol en staan wereldwijd in de voorhoede van technologieën zoals smartphones en halfgeleiders, en zij presteren ook sterk in meer traditionele sectoren zoals scheepsbouw en autoconstructie. Maar de dominantie van de chaebols heeft ook een keerzijde, zoals een relatief achterhaalde en ondergewaardeerde dienstensector en een zekere bureaucratisering van de maatschappij, die volgens ons weinig bewegingsruimte biedt voor ondernemers. Maar vraag Zuid-Koreaanse ouders welke carrière zij hun kinderen graag zouden zien volgen, en vaak luidt het antwoord een toekomst bij een grote chaebol.
Riskant
Het ondernemerschap wordt door velen als een riskante activiteit beschouwd, en een mislukking wordt je in Zuid-Korea niet makkelijk vergeven, wat mensen er natuurlijk van weerhoudt om een nieuwe onderneming uit de grond te stampen. Het verschroeiende tempo van de Zuid-Koreaanse economische groei is de afgelopen jaren wat afgenomen. De economie verschuift van het gebruik van bestaande technologie om de groei aan te drijven naar de ontwikkeling van technologie, wat nieuwe uitdagingen en valkuilen met zich meebrengt. Anderzijds is de overstap van de arbeidskrachten van onproductieve sectoren naar sectoren met een hogere productiegraad grotendeels voltooid.
Oud
De vertraging is echter slecht getimed, want Zuid-Korea heeft een van de snelst verouderende arbeidsbevolkingen ter wereld en het percentage gepensioneerden zal de komende jaren sterk stijgen. President Park wil dit aanpakken met een ambitieus driejarenplan.
Goedkoop
Sommige maatregelen zijn relatief conventioneel. Het aanbieden van goedkope leningen om de woningbouw te stimuleren bijvoorbeeld, is een maatregel die veel landen hebben ingevoerd. De snel naderende demografische problemen worden aangepakt via initiatieven om de participatiegraad van de beroepsbevolking te verhogen door de kanalen naar jobkansen voor jongeren te stroomlijnen. Belangrijker echter zijn de maatregelen om iets te doen aan de zeer lage arbeidsparticipatiegraad van de Zuid-Koreaanse vrouwen, een van de laagste bij de grote economieën. Als de maatregelen – zoals de autoriteiten hopen – erin slagen om de algemene participatiegraad op te trekken, denken wij dat dit de demografische problemen aanzienlijk kan verlichten.
Sommige waarnemers waren teleurgesteld door het gebrek aan specifieke hervormingen om de bevoorrechte positie van de chaebols aan te pakken. Maar in een andere klasse van gevestigde belangen, de Zuid-Koreaanse staatsbedrijven – bijna 300 bedrijven, onder andere in de sectoren elektriciteit, gas en aardolie – zullen er meer doortastende maatregelen komen. De staatsbedrijven hebben een reputatie van zwakke productiviteit, overbezetting en hoge lonen, en uit recent gepubliceerde cijfers blijkt dat zij in snel tempo schulden aan het opstapelen zijn. Een aantal van de grootste staatsbedrijven, waaronder spoorwegbedrijven en grond- en woningorganisaties met zeer hoge schulden, hebben de opdracht gekregen om gedetailleerde plannen voor schuldreductie op te stellen, inclusief rationalisering, de verkoop van niet-kernactiva en loonbevriezing.
Interessant
Volgens ons is het meest interessante element van het Zuid-Koreaanse driejarenplan het voorstel voor een ?creatieve economie’, via een serie maatregelen om het ondernemerschap te stimuleren en fondsen naar start-ups te sluizen, met de nadruk op projecten die de Zuid-Koreaanse expertise in informatie- en communicatietechnologie in andere economische sectoren inzetten. De maatregelen zoals belastingverlagingen voor ?business angels’, visums voor buitenlandse ondernemers, staatsleningen en op maat ontwikkelde ?incubators’ met faciliteiten voor hoogtechnologische start-ups zijn erop gericht het pad naar nieuwe bedrijfsintroducties te effenen. Een andere beleidsmaatregel om het ondernemerschap te stimuleren is het streven om de bureaucratie in sleuteldienstensectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs, financiën, toerisme en software terug te dringen.
Zuid-Korea was sowieso al een aantrekkelijke bron van beleggingskansen, zowel via de chaebols als via andere bedrijven op uiteenlopende gebieden zoals gezondheidszorg en winkelketens. Volgens ons zouden de initiatieven van president Park het aantal van die interessante beleggingskansen nog kunnen opvoeren. Wij denken dat de komende jaren een boeiende tijd worden voor wie in Zuid-Korea belegt of dat overweegt.
Door: Mark Mobius, Bestuursvoorzitter Templeton Emerging Markets Group