De Nederlandse economie kromp in 2009 met 4%. Geen enkele instelling die ramingen maakt heeft deze klap zien aankomen. Maar ramingen zijn per definitie onzeker. Een voorspeller die het tegendeel beweert belooft teveel, een afnemer die het tegendeel eist, vraagt teveel.
Ook het Centraal Planbureau kon de krimp niet goed voorspellen. Nog in september 2008 raamde het CPB een economische groei van 1,25% voor 2009.
Raming versus realiteit
Bij het maken van een centrale raming is het meest waarschijnlijke scenario dat zich gaat voordoen het vertrekpunt. Aangezien de Amerikaanse overheid tót de val van Lehman Brothers grote financiële instellingen te hulp schoot, was de (impliciete) aanname in CPB-ramingen dat dit beleid in de ramingsjaren zou worden voortgezet. Dat zou een economische neergang niet hebben kunnen voorkomen, maar die was mogelijk wel geleidelijker en meer in lijn met de ramingen geweest. De gebeurtenissen tijdens de kredietcrisis beschrijven een fundamenteel probleem bij het opstellen van kortetermijnramingen: zich materialiserende risico’s kunnen een raming gemakkelijk (ver) doen afwijken van de realiteit.
Het CPB heeft kredietcrisis dus niet goed voorspeld, maar zal dat ook een volgende keer niet kunnen. Veel economen en onderzoeksinstellingen wezen al voor het uitbarsten van de Grote Recessie op de grote en groeiende mondiale economische onevenwichtigheden. Zo ook het CPB. Het identificeren van risico’s is echter heel iets anders dan het maken van een precieze, kwantitatieve, centrale raming.
Best guess
De wereldhandel stortte in na het faillissement van Lehman Brothers, op 15 september 2008. Deze specifieke gebeurtenis, laat staan de precieze timing ervan, was redelijkerwijs niet te voorzien, omdat de Amerikaanse overheid kort daarvoor andere financiële instellingen in de problemen wel te hulp schoot. Het faillissement was echter cruciaal voor het moment van instorten van de wereldhandel en de doorwerking naar de Nederlandse economische groei. Een CPB-raming is dan ook niets meer en niets minder dan een best guess: een soms verre van perfecte schatting, maar wel de best mogelijke raming op basis van de beschikbare informatie en uitgaande van het meest waarschijnlijke scenario.
Ramingen onmisbaar
Desondanks is bij het maken van plannen en begrotingen en bij het afsluiten van contracten informatie over de meest waarschijnlijke economische ontwikkelingen op korte termijn (best guess) noodzakelijk. Bij het maken van bijvoorbeeld de Miljoenennota zijn ramingen voor onder meer de ontwikkeling van de economische groei, de inflatie en de werkloosheid onmisbaar, omdat deze bepalend zijn voor de verwachte inkomsten en uitgaven van de overheid. Het is wel belangrijk dat gebruikers van de ramingen zich bewust zijn van de onvermijdelijke onzekerheden.
Economie is geen exacte wetenschap en ramingen zijn per definitie onzeker. Een voorspeller van macro-economische kortetermijnontwikkelingen die het tegendeel beweert belooft teveel, een afnemer die het tegendeel eist, vraagt teveel.
Bron: CPB: ‘Voorspellen in crisistijd: de CPB-ramingen tijdens de Grote Recessie’
Elke ochtend beleggingstips ontvangen? Meld u gratis aan voor Cashcow Daily!