Door hun enorme omvang, macht en rijkdom trekken Big Tech-bedrijven de aandacht van toezichthouders en regelgevers. Dreigen de internetreuzen te worden gekortwiekt? Vormen zij echt zo’n bedreiging voor de markt en waar liggen op de lange termijn de risico’s voor beleggers in Big Tech, vraagt Katherine Davidson, fondsbeheerder bij Schroders, zich af.
Het voelt alsof het tij begint te keren in de maatschappij tegen Big Tech-bedrijven. Google is door Brussel fors beboet voor machtsmisbruik in de EU en topfunctionarissen uit Silicon Valley verschenen voor de Amerikaanse Senaat en het Britse parlement om verantwoording af te leggen voor het misbruik van hun platforms door extremisten en Russische hackers. De introductie van GDPR-wetgeving (General Data Protection Regulation) in de EU zal de complexiteit en het risico verhogen voor bedrijven die met gebruikersdata werken. Tel daarbij op de zorgen over te hoge aandelenwaarderingen en een paar scherpe dalingen van de Nasdaq-index, en je kunt gerust stellen dat het de afgelopen maanden nagelbijten is geweest voor beleggers met significante posities in FAANG-aandelen (Facebook, Apple, Amazon, Netflix en Google).
Weldoeners, of data-misbruikers?
Wat Big Tech-bedrijven kenmerkt, is het netwerk-effect. De waarde van hun diensten neemt toe naarmate het aantal gebruikers groeit. Social media platforms zijn hiervan een goed voorbeeld. Bij elke nieuwe gebruiker neemt het aantal potentiële verbindingen en de mogelijkheden voor het delen van content toe. Als eenmaal een kritische massa is bereikt, wordt het moeilijk voor concurrenten om gebruikers weg te lokken bij de marktleiders. Dit natuurlijke monopolie maakt beleidsmakers achterdochtig. Maar bekeken door de ogen van anti-kartelwaakhonden, die met een traditionele blik kijken naar prijsvorming en mogelijke benadeling van de consument, is het lastig om Big Tech-bedrijven te beschuldigen van machtsmisbruik.
De meeste online diensten worden gratis door hen aangeboden. De gebruikers van die gratis diensten creëren waarde voor de ondernemingen. Zij maken de gebruikersdata data te gelde door ze te verkopen aan adverteerders. Consumenten beweren in onderzoeken dat hun gegevens niet zomaar voor uiteenlopende diensten mogen worden verhandeld, maar de praktijk wijst anders uit. Onbedachtzaam kruisen gebruikers toestemmingsboxen aan en staan zij liever cookies toe in plaats van hun browse experience te onderbreken. Gegevensinbreuken lijken weinig tot geen invloed te hebben op hun surfgedrag. De GDPR-regelgeving staat gebruikers in theorie toe om hun data niet af te geven, maar in hoeverre is dit mogelijk als zij vervolgens worden afgesneden van gratis diensten?
Davidson ziet ook geen tekenen dat adverteerders benadeeld worden door een monopoliepositie van de techgiganten. De prijzen om te adverteren op Google worden bepaald door middel van een veiling dus prijzen op dit gebied worden niet uitgehold. De prijzen om te adverteren op Facebook worden door Facebook zelf vastgesteld maar de huidige “kosten per duizend vertoningen” (CPM) bedraagt nog steeds slechts rond de 2 US dollar, goedkoper dan bijna alle andere media.
He business model van Amazon is anders, maar de consument lijkt er geen schade van te ondervinden. Integendeel, door de ontwrichtende impact van Amazon hebben producenten en bedrijfssectoren hun prijzen moeten verlagen en is innovatie erdoor gestimuleerd. Vanuit een traditioneel perspectief lijkt het er niet op dat consumenten benadeeld zijn door de dominantie van de techgiganten.
Creatieve destructie
Een andere beschuldiging luidt dat de techbedrijven juist innovatie hinderen door veelbelovende start-ups op te kopen en talent weg te kapen. Maar volgens Davidson zijn bedrijven als Google en Amazon zeer innovatief en zorgen zij voor de opkomst van nieuwe bedrijven en helpen zij gevestigde bedrijven door te groeien. Net zoals Amazon de retailsector in de 21e eeuw heeft binnengesleept, zo heeft Google telecombedrijven gestimuleerd de uitrol van breedband te versnellen en de auto-industrie om te investeren in de ontwikkeling van zelfbesturende auto’s.
Wel vindt zij dat kartelwaakhonden kritischer hadden moeten zijn bij de overname van WhatsApp en Instagram door Facebook. Ontwrichtende concurrentie kan niet ontstaan als deze techgiganten mogelijke rivalen mogen opkopen.
Gebruikersmanipulatie
Het gebruik van gebruikersdata maakt doelgerichte benadering van gebruikers op social media mogelijk op een manier die veel effectiever is dan voor mogelijk werd gehouden met conventionele media. Kwaadwillig gebruik van gebruikersdata kan tot manipulatie van gebruikers leiden, door te manipuleren wat gebruikers lezen en zien. Daartegeover staat dat social media juist ook een platform kan zijn voor vrije meningsuiting en de maatschappelijke betrokkenheid kan verhogen.
De vraag is in hoeverre social media platforms gezien moeten worden als platforms of als uitgevers, die verantwoordelijk zijn voor de inhoud op hun platform. Dat zou, gezien de enorme hoeveelheid aan data, een enorme uitdaging vormen. Nu al wordt het equivalent van 65 jaar video dagelijks op YouTube geplaatst. Facebook, en in mindere mate YouTube, vergroten nu al proactief hun kennis van hun content, verbeteren hun kunstmatige intelligentie en huren ‘echte’ mensen in om vals en extremistisch materiaal te identificeren en te verwijderen.
Voordeel van de twijfel
Het is niet zo eenvoudig om uit te rekenen hoeveel sociale waarde Big Tech-bedrijven hebben gecreëerd of vernietigd. Vooralsnog is Davidson positief en ziet zij dat deze bedrijven meer bijdragen aan de maatschappij met hun gratis diensten en innovatie, dan dat zij hun monopoliepositie misbruiken. Maar er liggen risico’s op de loer die op de lange termijn de duurzaamheid van hun businessmodel bedreigen. Als belangrijkste risico’s ziet Davidson regulering en een omslag bij consumenten.
Elke ochtend beleggingstips ontvangen? Meld u gratis aan voor Cashcow Daily!