In de jaren voor de kredietcrisis kwam een nieuw thema op: de ontkoppeling van de opkomende economieën van de cyclus waarin de ontwikkelde tegenspelers zich bevinden. Vijf jaar later blijkt er van die onderlinge ontkoppeling maar weinig terecht gekomen. Integendeel: de correlatie is zelfs gegroeid. James Bilson, econoom bij Schroders, voorziet wel op de middellange termijn een grotere zelfstandigheid weggelegd voor de emerging markets. Er komt een tijd dat zij hun economisch lot in eigen hand hebben, maar op de korte termijn blijven ze echter blootgesteld aan de grillen van de VS, Japan en Europa.
Ontkoppeling houdt in dat de opkomende economieën minder afhankelijk worden van de export naar ontwikkelde landen en meer gaan drijven op de binnenlandse consumptie, dankzij hogere inkomens en daarmee gepaard gaande hogere binnenlandse vraag. Schroders analyseert de redenen waarom de ontkoppeling niet verder is gekomen.
Belang van de dollar
Toen in 2007 de Amerikaanse huizenmarkt instortte was dit ontkoppelingsproces verre van voltooid. De terugval in export trok diepe sporen in de opkomende markten, maar kan slechts ten dele de gevolgen voor de opkomende economieën verklaren, want ook de binnenlandse markten in die regio’s kenden een sterke terugval. Schroders verklaart dit aan de hand van de grote rol die de dollar speelt in de internationale handel. De kredietcrisis reduceerde de liquiditeit van de dollar en daardoor droogde de financiering van de internationale handel op. Schroders ziet in China de rol van de dollar vergelijkbaar met de impact die veranderingen in de export heeft. Zodra de liquiditeit van de dollar herstelde, trok ook de binnenlandse vraag weer aan. Het ontkoppelingsproces heeft nog een lange weg te gaan als gekeken wordt naar de afhankelijkheid van de dollar.
Belang van buitenlands kapitaal
Ook in de afgelopen twee jaar kon dit ontkoppelingsproces zich niet voortzetten. Door de ruime monetaire politiek is er voldoende liquiditeit in de dollar. Maar het trage economische herstel heeft een duidelijk effect op de opkomende markten. Weer is de rem op de export maar een gedeeltelijke verklaring. De belangrijkste reden voor de vertraging in de opkomende markten ziet Bilson in de buitenlandse kapitaalstromen naar de opkomende markten, of in crisistijden juist de uitstroom daarvan. Door de problemen in de ontwikkelde markten vloeide er minder kapitaal naar de opkomende markten en de stroom uit eigen land is nog te schraal om de economie en de investeringen op te laten drijven. Kapitaaluitstroom uit de opkomende markten is de oorzaak voor de recente stokkende economische groei.
Op de middellange termijn ziet Schroders wel kansen voor verdere ontkoppeling, maar op korte termijn blijven de emerging markets nog afhankelijk van de macro-economische en politieke ontwikkelingen in de ontwikkelde economieën. Zij zijn nauw gecorreleerd met schokken in de consumptie van de ontwikkelde landen, hogere olieprijzen en toenemende spaardrift in het westen. Beslissingen van de Fed hebben nog een grote invloed op de opkomende markten.
Veel hangt af van de hervormingen die China doorvoert. Een internationalisatie van de Chinese munt kan een grote katalysator zijn in het ontkoppelingsproces. Als de welvaart in opkomende landen groeit zal er ook meer in eigen land geïnvesteerd worden, wat de afhankelijkheid van buitenlands kapitaal reduceert. Een laatste middel in de ontkoppeling is het beleid van centrale banken. In opkomende economieën hebben de centrale bankiers meer mogelijkheden om te stimuleren dan de ontwikkelde collega’s.
