De Turkse aandelenmarkt is gisteren met een ongekend verlies van 10,5% op één dag snoeihard onderuit gegaan. Het maakt duidelijk waarom het koersgemiddelde in Indonesië de afgelopen tijd met 20% is gedaald, Thailand 17% heeft verloren, de Filipijnen 11% en India 10%. De koersverliezen zijn ingrijpender dan op het eerste gezicht lijkt.
De verklaringen voor de verliezen zijn velerlei. Het heeft te maken met te hoge overheidstekorten, te lage valutareserves en te hoge schulden. Door economen wordt steeds meer gekeken naar de schuldenlast van een land versus het bnp. Daarbij kijkt men dan niet alleen naar de overheidsschuld, maar ook naar de private schuld. Japan, Spanje, Griekenland en China zijn slechts enkele landen waar de nationale schuldenlast boven de 200% van het bnp ligt. Als dit ratio boven de 150% komt, komt het land in de gevarenzone: de kredietpiramide kan instorten en het financiële systeem aan het wankelen brengen.
Het is niet voor niets dat steeds vaker een vergelijking wordt gemaakt met de Aziëcrisis van 1997/1998. Er is echter een verschil, waarmee niet is gezegd dat een crisis onafwendbaar is. De crisis van 15 jaar geleden werd veroorzaakt door er te weinig vreemde valuta’s waren nadat veel in het buitenland was geïnvesteerd om te profiteren van hogere rendementen en meer kansen. Dezelfde absurde situatie zien we nu op de Londense vastgoedmarkt. Chinezen kopen stenen omdat zij door de koersstijging van de yuan het gevoel hebben dat Londens vastgoed in de afgelopen jaren 30% goedkoper is geworden. Als de yuan onderuit gaat kunnen vergelijkbare situaties ontstaan als op de Franse en Spaanse vastgoedmarkt, waar een verkoopgolf door Britse huisjeskopers exorbitant sterke prijsdalingen hebben voorgedaan. Ook zij rekenden zich rijk om valutaire redenen.
De crisisdreiging van emerging landen krijgt een extra negatieve lading door de oproep om hervormingen. Ook de financiële industrie hunkert naar hervormingen, omdat de export van het westerse model enorme mogelijkheden lijkt te bieden voor de opkomende landen en daarmee kansen voor de op rendement jagende beleggers. Maar dat is onzin, zo blijkt uit de woorden van Pimco’s co-CEO Mohammed El-Erian: Je kunt de toekomst van een land niet afmeten aan hun aandeel van de consumptie in het bnp of het aantal kilometers weg per inwoner. "Die tijd hebben we gehad; die thema’s zijn voorbij."
Tweeslachtig kan men denken over de opmerking van BlackRock die de opkomende markten kunnen hebben op het ontstaan van een nieuwe wereldwijde crisis: "Ze hebben een aandeel in het wereld bnp van 51%, maar hun aandeel in de wereldwijde marktkapitalisatie is slechts 10%". Daarmee lijkt BlackRock zich wat te gemakkelijk afstand te nemen van de problemen in Turkije, Indonesië, Thailand en India. Te gemakkelijk wordt over de effecten heengestapt van de sterke koersdalingen van de valuta in onder meer Turkije, Indonesië en India. Het zorgt nu al voor een oplopende inflatie, ondernemers die te maken hebben met sterk stijgende invoerprijzen. Het is een bedreiging voor deze economieën en daarmee voor de beleggingskansen van westerse beleggers. Er is echter ook een beurswijsheid dat een crisis veelal een mooi koopmoment is.
