De stijgende energieprijzen voegen brandstof toe aan snel groeiende tekorten, die al inflatoir zijn. Consumenten worden geconfronteerd met hogere energierekeningen, maar ook met prijsstijgingen doordat producenten hun kostenstijgingen doorberekenen. De Visie van de economen van ABN Amro.
Overheidssteun verzacht de pijn deels. Aan de aanbodzijde is het risico van productieonderbrekingen groot in energie-intensieve sectoren en bij energiebedrijven. Vooral kleinere bedrijven zijn kwetsbaar. In een economie die met tekorten kampt, kunnen deze onderbrekingen grote domino-effecten hebben.
- Wij verwachten dat de inflatie de komende maanden blijft toenemen. Voor 2022 verwachten wij dat deze knelpunten afnemen. Desinflatoire krachten steken op de middellange termijn weer de kop op
- Regionale updates: we onderzoeken de recente inflatieontwikkelingen in de eurozone. In Nederland krijgen de consumptie en productie te maken met nieuwe tegenwind door de stijging van de gasprijs
- In de VS leidt het uitblijven van de normalisering van de consumptiepatroon tot inflatierisico’s
- Groei in China sterk vertraagd in 3e kwartaal; beleidsversoepeling ondersteunt herstel in 4e kwartaal
Bedreigt de energieschok het herstel?
De knelpunten aan de aanbodzijde zijn de afgelopen maand toegenomen. Door de snel stijgende energieprijzen maken consumenten zich zorgen over hun energierekeningen, nu de winter voor de deur staat. Voor bedrijven vormen de energie-prijzen een extra kostenstijging naast de toch al enorme verstoringen aan de aanbodkant. Kan dit bedrijfsmodellen verlies-gevend maken en leiden tot productieonderbrekingen? Of kan dit, als bedrijven prijsstijgingen doorberekenen aan de consument, het herstel na de pandemie doorkruisen? In deze Global View bekijken we hoe hogere energieprijzen zich door de economie verspreiden en doorwerken op consumptie en productie. En of toegenomen besparingen en overheidssteun het effect ervan kunnen dempen. We denken dat de terugval van de vraag op korte termijn beperkt zal blijven. De risico’s liggen vooral aan de aanbodzijde. Wel kan door de toenemende inflatie de terugval van de vraag in de loop van 2022 worden versterkt. Hoewel dit alles neerwaartse risico’s inhoudt voor onze economische vooruitzichten, blijven wij voor de komende kwartalen uitgaan van een groei in de eurozone en de VS die boven trendniveau ligt.
Waar gaan de energieprijzen heen?
In het algemeen verwachten wij dat de opwaartse druk op de energieprijzen tijdens de wintermaanden zal aanhouden. We denken dat de prijzen tegen het einde van volgend jaar zullen dalen, maar tot niveaus die aanzienlijk hoger liggen dan een jaar geleden. De recente piek van de prijs voor aardgas had vooral betrekking op de kortetermijncontracten. Het maand-contract in Nederland (TTF) bereikte kortstondig het niveau van160 euro/MWh, terwijl dit momenteel dichter bij 90 euro/MWh ligt. Deze piek werd veroorzaakt door de uitzonderlijk lage voorraden aan de vooravond van de winter en de zorg over de toereikendheid van het aanbod in het geval van een koude winter. Langetermijncontracten (één jaar vooruit) worden op veel lagere niveaus verhandeld. Dat wijst erop dat de markt meer ontspannen is over de dynamiek van vraag en aanbod op middellange termijn. Toch liggen ook daar de prijzen met EUR 55/MWh nog steeds ongeveer vier keer zo hoog als vorig jaar rond deze tijd. Zodra de winter achter de rug is, verwachten wij dat deze prijzen (één jaar vooruit) zullen dalen tot EUR 30/MWh tegen eind 2022 – nog steeds het dubbele van vorig jaar rond deze tijd en 50% hoger dan onze vorige prognose.
Wij verwachten voor het komende jaar een vergelijkbaar patroon voor de olie- en elektriciteitsprijzen. De vraag naar olie zal waarschijnlijk blijven toenemen, maar we denken dat ook het aanbod gaat stijgen via een hogere productie van OPEC+. Dit zou de prijzen in de loop van 2022 moeten drukken, maar onze prognose van 70 dollar per vat (Brent) tegen eind 2022 is nog steeds bijna het dubbele van het niveau van vorig jaar rond deze tijd. Ook voor elektriciteit zijn de prijzen hoog als gevolg van een tekortschietende productie van hernieuwbare energie en de hoge prijzen voor steenkool, gas en koolstofemissierechten (EU-ETS wordt momenteel verhandeld tegen ongeveer 60 EUR/ton). De elektriciteitsprijzen houden momenteel grotendeels gelijke tred met de gasprijzen en er is een vergelijkbaar groot verschil tussen de contractprijs op korte termijn en de prijs op jaarbasis. Wij verwachten dat de elektriciteitsprijzen, net als die voor gas, zullen dalen zodra de winter achter de rug is, maar dat ze gezien de hoge koolstofprijs toch nog enigszins hoog zullen blijven.
Energiecrisis komt bovenop enorme bevoorradingsproblemen
Naast de hoge energieprijzen hebben hardnekkige knelpunten aan de aanbodzijde gevolgen voor een snel toenemend aantal grondstoffen en industriële producten, waardoor de inflatoire druk toeneemt. Ook de dienstensector ondervindt hinder, vooral van knelpunten in het arbeidsaanbod. Hoewel met de pandemie verband houdende knelpunten uiteindelijk zullen afnemen naarmate de vaccinatiegraad stijgt, de economieën weer volledig opengaan en de beleidssteun wordt afgebouwd, zullen sommige knelpunten waarschijnlijk niet snel verdwijnen. Verstoringen door extreme weersomstandig-heden als gevolg van de klimaatverandering, het beleid inzake energietransitie en de verschuiving van vraagpatronen (bijvoorbeeld in verband met thuiswerken) zullen waarschijnlijk blijven bestaan en in sommige gevallen zelfs toenemen.
Verzwakte groei in de verwerkende industrie door toenemende tekorten
Knelpunten leggen steeds meer druk op de mondiale verwerkende industrie. De mondiale PMI voor de verwerkende industrie stabiliseerde zich in september op een nog steeds relatief hoog niveau van 54,1, ongeveer twee punten onder de cyclische piek van 56,0 die afgelopen mei werd bereikt. Dit wijst erop dat een verdere groei van de mondiale verwerkende industrie nog steeds in het verschiet ligt, maar dat het momentum is afgenomen. Het afzwakkende momentum in de afgelopen maanden werd aanvankelijk geleid door de opkomende economieën (met name China). De geaggregeerde index voor de welvarende landen is in de afgelopen paar maanden echter ook met bijna drie punten gedaald, hoewel deze nog steeds op een relatief hoog niveau staat (september: 57,1).
Lees verder op: Global Monthly – Bedreigt de energieschok het herstel? – ABN AMRO Bank
