Het is opvallend dat niemand het tegenwoordig nog wil hebben over ‘secular stagnation’ (langdurige stagnatie, klinkt een beetje dubbelop, ooit van kortdurige stagnatie gehoord?, maar vooruit). Dit idee komt oorspronkelijk van de Amerikaanse econoom Alvin Hansen die in 1938 voorspelde dat het na de Grote Depressie nooit meer goed zou komen met de Amerikaanse economie door een structureel lagere bevolkingsgroei en een lager tempo van technologische vooruitgang.
De Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse babyboom maakten korte metten met dit gesomber en Hansen’s theorie belandde in de mottenballen. Tot dit idee in 2013 tijdens de naweeën van de Grote Recessie werd afgestoft door de Amerikaanse ex-minister van Financiën Larry Summers. Het idee vond veel bijval. Maar sinds kort heeft niemand het er meer over nu de wereldeconomie een duidelijk herstel toont.
Dit is goed te verklaren uit een zeer ruim monetair beleid, minder nadruk op begrotingsdiscipline, een krapper wordende arbeidsmarkt in de Eurozone, Japan en de Verenigde Staten. Aan de vraagzijde van de economie zit het dus wel goed. Aan de aanbodkant vallen nog steeds de zeer zwakke productiviteitsgroei op en de over het algemeen lage investeringsbereidheid. Het is wellicht toch nog wat vroeg om ‘secular stagnation’ opnieuw naar de mestvaalt van de geschiedenis te verwijzen!
Opvallend is wel dat het groei-optimisme samenviel met het aantreden van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. Op zich wel begrijpelijk gezien zijn beloftes van radicale belastingverlaging, grootse plannen ter verbetering van de Amerikaanse infrastructuur (die inderdaad wel een likje verf kan gebruiken) en deregulering in de energie- en de financiële sector.
Minder begrijpelijk is dit optimisme in het licht van zijn dreiging in elk geval import uit China en Mexico met hoge heffingen te belasten, de deportatie van migranten en een restrictief toelatingsbeleid tot de Verenigde Staten.
In eerste instantie gaf Trump prioriteit aan het ontmantelen van Obamacare. Deze ontmanteling is zeer impopulair bij de kiezer en deze poging heeft schipbreuk geleden door grote verdeeldheid binnen de Republikeinse partij. Kostbare tijd en krediet gaan hierdoor verloren en het is niet waarschijnlijk dat het in dit jaar nog tot ingrijpende belastingmaatregelen en infrastructuurprojecten komt.
Nu kun je nog steeds volhouden dat dit volgend jaar beslist gaat gebeuren omdat de Republikeinen nu ze zowel het Witte Huis (is dat wel zo trouwens?) als het Congres domineren deze uitgelezen kans op belastingverlaging voor de verkiezingen in november 2018 niet zullen laten lopen. Anderzijds kun je je afvragen of een weinig koersvaste en impopulaire president die niet bereid is tot enig politiek handwerk om draagvlak te krijgen voor zijn plannen veel voor elkaar krijgt. Bovendien circuleren er in het Huis van Afgevaardigden radicale belastingplannen die niet noodzakelijkerwijs positief hoeven uit te vallen voor de groei.
Zo is er sprake van een zogenaamde Border Tax Adjustment (invoerheffing) van 20%, die gemakkelijk vergeldingsmaatregelen van handelspartners kan uitlokken. Ook wordt gedacht aan het beëindigen van de aftrekbaarheid van rentekosten. Dat laatste zal op grote instemming van economen kunnen rekenen maar kan desastreus uitpakken voor sectoren die gekenmerkt worden door financiering met relatief veel vreemd vermogen.
Dikke kans dat Trump als hij zich achter deze radicale plannen stelt in het zelfde moeras terechtkomt als met zijn ‘Trumpcare’. Deze overwegingen maken het begrijpelijk dat er opvallend weinig haast gemaakt wordt bij het naar boven bijstellen van groeiramingen voor de Amerikaanse economie.
Deze column verscheen eerder in Cash magazine