Alle aandacht richtte zich op het referendum in Griekenland. En dat is logisch. Velen, onder wie ook ik, zijn bezig met het uittekenen van de meest waarschijnlijke gevolgen van een Ja en een Nee. Los van de onmiddellijke urgentie van deze situatie, moeten we ons realiseren dat ‘de Griekse kwestie’ een aantal fundamentele, indringende vragen opwerpt. Ik heb op al deze vragen niet direct een overtuigend antwoord, maar laten we ze wel aan de orde stellen. Hier zijn er drie.
Mijn reputatie is, vermoed ik, dat ik doorgaans de zon achter de wolken zie schijnen. U moet het volgende dan ook niet verkeerd opvatten. Ik ben niet plots een grote somberaar geworden.
Maar zelfs de grootste optimist moet naar pessimistische verhalen luisteren om te testen of zijn optimisme wel stand kan houden.
In gebreke
1. Het is nogal wat, een ‘advanced economy‘ die in gebreke blijft op een IMF-betaling en van alle landen die in het verleden in gebreke zijn gebleven ten aanzien van het IMF gaat het om het grootste bedrag. Op hetzelfde moment komt het IMF met een rapport waarin wordt beargumenteerd dat de Griekse schuld te hoog is en er schuldherstructurering moet plaatsvinden.
De vraag die je hierbij moet stellen, is of dit een incident is of dat het een voorbode is van wat komen gaat. De redenen waarom Griekenland een incident zou zijn, zijn helder. De schuld is wel exceptioneel hoog en het jarenlang mismanagement van de economie uitzonderlijk. Maar laten we dat even terzijde schuiven op ons zelf te challengen.
Velen betogen dat er veel te veel schuld is in de wereld. Ik ben ervan overtuigd dat je dat niet zo algemeen kunt stellen. Maar als ik even afzie van mijn eigen twijfels, kun je toch logisch door redenerend tot de overweging komen dat Griekenland misschien geen incident is, maar dat er nog andere (?) vele (?) debiteuren zullen volgen. Wat betekent dat dan voor het financiële systeem en de economie?
Economische realiteit
2. Syriza beweert dat het in het referendum gaat om de keus austerity or democracy. Sluiten die twee elkaar uit? Ik denk persoonlijk van niet. Je kunt mijns inziens een economie niet runnen op basis van een failliete overheid. Dat lijkt me wel een standpunt dat goed overeind te houden is. En als het economisch systeem geen of onvoldoende prikkels bevat om mensen aan te zetten tot economische prestaties is er ook weinig te verdelen.
Je zult ten minste de meest essentiële economische realiteit onder ogen moeten zien, zou ik denken. Maar kan ik het mis hebben? En zelfs als ik het niet mis heb, wat gebeurt er als de meeste mensen het met mij oneens zijn?
Het is natuurlijk van een heel andere orde, maar ook in Nederland zijn er geluiden die voor minder nadruk op economische elementen pleiten. Ik ben econoom en die geluiden spreken mij niet aan. Maar zou ik het mis kunnen hebben? En in welke mate kun je economische wetmatigheden en economische realiteit negeren. En tegen welke kosten? En als je ze niet negeert, zijn er dan sociale of andere kosten?
Krimp
3. Er kan geen twijfel over bestaan: de Griekse bevolking heeft het zeer zwaar te verduren gehad. In 2008 begon de economische krimp nog tamelijk voorzichtig. Maar van 2008 tot en met 2013 is de Griekse economie in een rechte lijn gekrompen met in totaal meer dan 25%. Dat is verschrikkelijk. Ik las ergens dat dat meer krimp was dan de economische terugval in Duitsland die Hitler de kans gaf aan de macht te komen. Ik weet niet of dat klopt, het doet er ook niet toe.
Vorig jaar begon de economie heel voorzichtig aan een herstel. De economie groeide met 0.7%. Het is logisch dat bijna niemand dat ‘voelt’. Als die lijn was doorgezet, zou het herstel allengs wat aan kracht hebben kunnen winnen. Door de chaotische ontwikkelingen van de laatste maanden is de economie weer in krimpstand geschoten. Dat is erg jammer.
We moeten ons realiseren dat een land niet uit dit soort problemen kan krimpen. Er moet perspectief zijn en bij voorkeur moet er groei worden gegenereerd. Heeft Europa genoeg gedaan om dat perspectief te bevorderen? En zo niet, kunnen we niet een realistisch groeiplan opstellen en samen met de Griekse regering tot uitvoer brengen? En als we wel een groeiperspectief voor Griekenland hebben, slagen we er dan in dat voldoende uit te leggen?
Elke ochtend beleggingstips ontvangen? Meld u gratis aan voor Cashcow Daily!