Iedereen verschuilt zich achter de Chinese crisis op de beurs en de groeikrimp. Maar de werkelijkheid is anders. De Verenigde Staten, beter gezegd de Federal Reserve, zijn bezig om de financiële wereld ingrijpend te veranderen bij een verhoging van de rente.
Wekelijks zitten Chinezen, onder wie mijn vrouw, gekluisterd te kijken naar de Menxiang Show (梦想), die de droomwens van mensen in vervulling wil laten gaan. Een panel van 300 mensen bepaalt de uitslag, nadat ze veelal eerst een lied hebben gezongen om vervolgens een pleidooi te houden om de meest schrijnende wensen in vervulling te laten gaan.
Dat zijn wensen als een korte hereniging van kleine kinderen die hun ouders een jaar of langer niet hebben gezien vanwege hun werk, oorlogsveteranen de mogelijkheid bieden het graf van hun kompanen te kunnen bezoeken of de financiële ondersteuning van iemand die zich geen grote, dure operatie kan veroorloven. Er is niet veel voor nodig om zich voor te stellen dat aan beide kanten van het scherm de tranen rijkelijk vloeien, dus zowel bij het publiek, het panel, de presentator als mijn vrouw. En ik? Ik geef mijn vrouw een zakdoekje.
Mijn menxiang (uitspreken als moen sjang) is de vier belangrijkste centrale bankiers van de wereld – de Fed, ECB, Bank of Japan en de People’s Bank of China – in het tv-programma een polka te zien dansen om daarna hun droomwens kenbaar te maken. Ze zeggen voor het oog van de wereld dat de emmer die ze bij zich hebben zo lek is als een zeef. Het water dat ze erin gooien in de vorm van monetaire verruiming, stroomt er bijna even snel weer uit en komt niet daar waar het moet aankomen, oftewel in de reële economie. De vier centrale bankiers willen een emmer die niet lekt. Dat is hun menxiang.
Twee maten
We leven op krediet. Met de vinger wordt gewezen naar overheden en consumenten. Er wordt echter met twee maten gemeten. Griekenland wordt een overheidsschuld van 177% van het bnp verweten en Japan wordt geprezen om zijn beleid bij een overheidsschuld van 230%. Deels heeft dit te maken met de spaarzin van mensen, waardoor de Japanners kunnen dromen dat zij een nieuwe tv gaan kopen als de prijs verder is gedaald en de Grieken slechts watertandend voor de etalage van een broodjeszaak kunnen staan.
Schuld is kennelijk niet erg zolang die zorgt voor bestedingen en economische groei. Overheden en consumenten hebben de economie opgeblazen met overkreditering. De centrale banken doen niets anders met hun monetaire verruiming: water gooien in een lekke emmer en hopen dat hun vorm van overkreditering – in de vorm van een explosieve stijging van hun balans – de dorst van de economie kan lessen. De Amerikaanse centrale bank is daar zo’n twintig jaar geleden mee begonnen. Het heeft een impuls gegeven aan de groei maar ook de crisis van 2008 mogelijk gemaakt.
“We leven op krediet”
Echter, nu breekt de periode aan dat centrale banken, en de Fed als eerste, het verstrekte geld opeisen, wat monetaire verkrapping wordt genoemd. Geld wordt dus schaarser en duurder, als eerste in de VS. Het is als een dam bouwen in een rivier: het geld gaat anders stromen. Investeringskapitaal gaat terug naar Amerikaanse assets.
Het is de klassieke vorm van een carry trade: geld keert terug naar de bron nadat het een uitstapje heeft gemaakt over de grens, veelal ook om extra rendement te behalen met valutawinsten en rentevoordelen. Dat veroorzaakt veel onrust, wat sterk tot uitdrukking komt in scherpe bewegingen op de valutamarkten. Dollars zullen worden gevraagd. De tegenpool is dat yens, euro’s en yuans worden aangeboden. Het is waar Nobelprijswinnaar Paul Krugman al vele jaren geleden voor heeft gewaarschuwd: een carry trade is de basis van elke crisis.
Simpel en klassiek
De huidige crisis, want dat is het echt, komt sterk tot uitdrukking in de hausse van 150% op de beurs van Shanghai in de periode medio 2014 tot mei 2015 en de krach van ruim 40% die daarop volgde. Het patroon is simpel en klassiek: buitenlanders mochten meer in Chinese aandelen beleggen, buitenlandse beleggers kochten (ondergewaardeerde) aandelen en Chinese beleggers volgden. En dan stagneert de opgaande beweging en alle hoop verdwijnt.
Chinese beleggers moeten aandelen verkopen vanwege overkreditering. Buitenlandse beleggers vertrouwen het niet meer en stappen uit de Chinese markt. Dat gaat gepaard met het aanbod van yuans. Chinese instanties hebben op vele manier tegengas proberen te geven in de vorm van handelsrestricties, het doen van steunaankopen en het verkopen van 1300 miljard dollar aan Amerikaanse staatsobligaties om de yuan te steunen.
“De uitstroom van Chinees kapitaal is enorm hoog. Bovendien staat de yuan onder zware druk. Het enige wat ze kunnen doen, is Amerikaanse staatsobligaties verkopen om hun eigen valuta te kopen”, meent Walter Zimmerman, hoofd technische analyse bij United-ICAP.
Het geeft aan dat China eerder een valutaoorlog probeert te voorkomen dan een volgende fase in de valutastrijd in te luiden. Vooralsnog lijkt men niet het voorbeeld van de Fed, Bank of Japan en ECB te willen volgen om met een goedkopere valuta de exportmotor op toeren te brengen. Het heeft ook geen enkele zin in een periode dat de wereldhandel onder druk staat en de wereldeconomie met meer tegenvallers dan meevallers heeft te maken.
Forse weerslag
Een crisis op de Chinese aandelenmarkt is niet erg. Het maakt de rijken alleen minder rijk, maar het maakt de armen niet armer. Dat het een forse weerslag zou hebben op de consumptieve bestedingen, wordt tegengesproken door de detailhandelsverkopen die ondanks de beurscrisis met meer dan 10% zijn blijven stijgen.
De angst dat het wel gaat gebeuren hoort eerder thuis in de analyse van fondsbeheerders en analisten die in een dalende markt bij oplopende valutaverliezen afscheid hebben genomen van Chinese aandelen. Er wordt een hoop gefantaseerd. Een daling van de groei van de Chinese economie van 7 naar 5% komt overeen met slechts 0,3% van de tien grootste economieën ter wereld.
“Een crisis op de Chinese aandelenmarkt is niet erg”
Een te vroege, te sterke ingezette rentegolf in de VS is veel desastreuzer dan een uit de hand gelopen correctie op de Chinese beurs. Het IMF en de Wereldbank hebben gelijk door te stellen dat een rentestap van de Fed voor chaos en onrust kan zorgen in de opkomende markten, omdat door de terugkeer van het kapitaal naar de Amerikaanse en Europese bron de groeimogelijkheden van deze landen wordt beperkt.
Een wereldwijde tempering van de productie kan in ieder geval geen kwaad. Wereldwijd wordt te veel geproduceerd, waardoor producentenprijzen onder behoorlijk zware druk staan. Het vergroot ook de deflatoire druk, wereldwijd. Een echt drama is dat niet, omdat deze niet wordt veroorzaakt door een uitval van de vraag. Als dat wel zo zou zijn, zouden de centrale bankiers geen emmer meer hebben om water in te doen.
Elke ochtend beleggingstips ontvangen? Meld u gratis aan voor Cashcow Daily!