Steen Jakobsen, Chief Economist Saxo Bank: De beste manier om de ellende van Griekenland te beschrijven is aan de hand van het voetbalelftal in mijn thuisland, Denemarken. Net als Europa is het elftal gewend aan ‘status’. Het won het Europees Kampioenschap van 1992 , en versloeg daarmee het machtige Duitsland in de finale. Helaas is het vanaf toen alleen maar bergafwaarts gegaan, net als met met Europa en haar groei.
Het huidige team is een samenstelling van veteranen (die soms nuttig zijn al zijn veel hiervan al ‘over the hill’) en te weinig jong talent. Kijkend naar Europa zien we dat de ‘oude’ landen nog steeds denken dat ze bovenaan staan en invloed hebben, maar bij ieder land ontbreekt het aan economishe groei, groei van werkgelegendheid en productiviteit. In het positiefste geval staan ze stil. De op- en nieuwkomers zijn intussen onvoldoende groot om het tij te keren.
Denemarken wordt gecoached door een Deense voetbalheld, Morten Olsen. Vijf jaar geleden waren zijn ideeën nieuw en spannend, nu weten ook de tegenstanders dat Denemarken countert over de vleugels. In Europa weten we inmiddels dat iedere hobbel in de weg zal worden bestreden met liquiditeit in plaats van het oplossen van het gebrek aan solvabiliteit. Het draaiboek blijft hetzelfde: doe alsof er niets aan de hand is en het probleem lost zichzelf op. Er is altijd weer een volgende wedstrijd. Waar is de bereidheid om risico’s te nemen en steun te geven aan een nieuwe aanpak en nieuwe spelers?
Het Deense voetbalelftal en Europa hebben nu een laatste kans: verander nu of riskeer een serieuze nederlaag. De inzet voor het Deense elftal is relatief hoog, een gemiste kans om deel te nemen aan het EK van 2012 en mogelijk het WK van 2014. De inzet voor Europa is zelfs hoger, het risico van wanordelijk instorten.
Europa verliest bijna een gehele generatie in Spanje, Ierland, Portugal en Italië waar de jeugdwerkeloosheid tussen de 20 en 45% ligt. Om dit tegen te gaan, moeten Europese politici en de ECB met een nieuw spelplan komen.
Laten we eerst stoppen met doen alsof we om het woord ‘default’ heen kunnen draaien. Als je inkomen minder is dan hetgeen je uitgeeft en je kunt niet meer lenen, dan is het afgelopen – finito, insolvabel en in default. Dit hoeft niet het einde van de wereld te betekenen.
Kijk naar het Rusland van 1998. De Russische default deed erg veel pijn, maar nu is Rusland onderdeel van de bekende BRIC groep. Landen waarvan blijvende groei verwacht wordt, tot aan 2050.
Finland is een ander voorbeeld. Ondanks dat Finland geen default meemaakte toen de USSR instortte na de val van de Berlijnse muur, hadden ze wel last van het grootschalige falen van banken, tot circa 20 procent werkloosheid in 1994 en -6 procent groei in 1991. Vandaag de dag is Finland een schoolvoorbeeld in het doorvoeren van veranderingen, investeringen en innovaties. De Finnen besloten om de realiteit onder ogen te zien en schouder aan schouder te gaan staan tijdens de crisis.
Dit is een andere les voor Griekenland; Hoe langer je de werkelijkheid vermijdt en hoe meer problemen je probeert op te lossen met schulden, des te groter zullen de gaten zijn wanneer je daadwerkelijk begint met het oplossen van het probleem.
Politici onderschatten het vermogen van de kiezer om zelf met crisis om te kunnen gaan. Als de bevolking over het algemeen iets ziet aankomen, kan en zal ze er mee weten omgaan. Veel van de huidige politici vergeten dat hun grootouders twee oorlogen, de depressie en diverse aandelenmarktcrashes hebben meegemaakt en vervolgens de meest robuuste groei van de moderne geschiedenis hebben bewerkstelligd.
Ik zie dat de pers het afgelopen weekend suggereerde dat de Griekse schuldencrisis in potentie is positiefs is. Het kan echter niet positief zijn wanneer een land insolvabel is. Ok, er is besmetting en op korte termijn hoge volatiliteit als Griekenland een default ondergaat, maar zoals we in sport zeggen: ‘no pain, no gain’.
In feite kan een crisis 2.0 nodig zijn om iets te creëren voor zowel het economische als politieke platform voor Europa’s problemen, namelijk een fiscale eenheid. Begrijp me niet verkeerd, ik ben agnostisch met betrekking tot de existentiële vraag van de EU, maar de EU is gemaakt voor politieke doeleinden, niet voor economische. Europa is een huis zonder financiële fundering: geen minister van financiën.
De tijd is gekomen om een aantal belangrijke beslissingen te nemen als het grote Europese experiment wil overleven. De Eurozone heeft een minister van financiën nodig, een die wellicht Euro bonds van de EFSF / ESM moet uitgeven.
Het idee dat kiezers op een dag zullen opstaan en de EU zullen omarmen verdwijnt snel. De stijgende sociale spanningen in heel Europa laten zien dat, in vergelijking met het Deense voetbalelftal, de tijd dringt. Laten we voor één keer wat klare taal horen van de EU en de ECB en laten we ophouden met de onzin van het voordoen alsof er niets aan de hand is. Anders zal de EU eigen doelpunten blijven scoren. Dat is jammer en zelfs pijnlijk, aangezien een nieuwe start decennia van duurzame groei, meer transparantie en minder invloed meer stabiliteit kan betekenen voor de financiële markten.
Door: Steen Jakobsen, Chief Economist Saxo Bank
Elke ochtend beleggingstips ontvangen? Meld u gratis aan voor Cashcow Daily!